Τελευταία ενημέρωση: 4 Οκτωβρίου 2022
Γράφει η Δικηγόρος – εργατολόγος Παναγιώτα Γούλα | Δικηγορικό γραφείο εργατικού δικαίου Δημήτρης Βλαχόπουλος & συνεργάτες
Συνέπειες της μεταβίβασης επιχείρησης στις εργασιακές σχέσεις
Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 του ΠΔ 178/2002, με τη μεταβίβαση και από την ημερομηνία αυτής, όλα τα υφιστάμενα δικαιώματα και υποχρεώσεις που έχει ο μεταβιβάζων εργοδότης από σύμβαση ή σχέση εργασίας μεταβιβάζονται στον διάδοχο.
Ο μεταβιβάζων εργοδότης και μετά τη μεταβίβαση ευθύνεται αλληλεγγύως και εις ολόκληρον με τον διάδοχο για τις υποχρεώσεις που προέκυψαν από τη σύμβαση ή σχέση εργασίας μέχρι τον χρόνο που αναλαμβάνει ο διάδοχος.
Μετά τη μεταβίβαση, ο διάδοχος εξακολουθεί να τηρεί τους όρους εργασίας που προβλέπονται από συλλογική σύμβαση εργασίας, απόφαση διαιτησίας, κανονισμό ή ατομική σύμβαση εργασίας.
Τι ισχύει σε σχέση με τα ομαδικά προγράμματα επαγγελματικής και διεπαγγελματικής ασφάλισης;
Εξαίρεση από τον κανόνα της αυτοδίκαιης υπεισέλευσης του διαδόχου εργοδότη στη θέση του μεταβιβάζοντος όσον αφορά δικαιώματα και υποχρεώσεις που απορρέουν από συλλογική σύμβαση εργασίας, απόφαση διαιτησίας, κανονισμό ή ατομική σύμβαση εργασίας εισάγεται από το ΠΔ 178/2002 σε σχέση με τα ομαδικά προγράμματα επαγγελματικής και διεπαγγελματικής ασφάλισης.
Ο νόμος, επιχειρώντας να διευκολύνει τους εργοδότες που εμπλέκονται στη μεταβίβαση εισάγει την εξαίρεση αυτή λόγω του ότι αυτού του είδους οι παροχές συχνά έχουν υψηλό κόστος. Έτσι, η υποχρεωτική και αυτοδίκαιη μεταβίβαση αυτής της υποχρέωσης θα καθιστούσε πιθανότατα δυσκολότερη τη μεταβίβαση της επιχείρησης και θα συνιστούσε ενδεχομένως ανασταλτικό παράγοντα για το διάδοχο εργοδότη.
Έτσι, εξαιρούνται από την υποχρέωση αυτοδίκαιης μεταβίβασης τυχόν «υφιστάμενα συστήματα επαγγελματικής ή διεπαγγελματικής ασφάλισης, είτε με μορφή ομαδικού προγράμματος σε ασφαλιστική επιχείρηση, είτε με μορφή λογαριασμού που λειτουργεί στο πλαίσιο της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης, είτε με μορφή ομαδικού προγράμματος σε ιδιωτικό συνταξιοδοτικό ταμείο (private pension fund)» και εξαρτά τη συνέχιση αυτών από τη βούληση του διαδόχου εργοδότη. Στις περιπτώσεις λοιπόν αυτές, ο διάδοχος εργοδότης μπορεί να συνεχίσει, να τροποποιήσει ή και να διακόψει πρόγραμμα ομαδικής ασφάλισης σύμφωνα με όσα ειδικότερα προβλέπει ο νόμος.
Τι είναι η επαγγελματική / διεπαγγελματική ασφάλιση και τι μορφές λαμβάνει;
Όπως προκύπτει από το γράμμα του άρθρου 4 παρ. 3 του ΠΔ 178/2002 τα συστήματα επαγγελματικής / διεπαγγελματικής ασφάλισης μπορούν να λάβουν τρεις μορφές, ήτοι αυτή του ομαδικού προγράμματος σε ασφαλιστική επιχείρηση, αυτή του λογαριασμού που λειτουργεί στο πλαίσιο της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης και αυτή του ομαδικού προγράμματος σε ιδιωτικό συνταξιοδοτικό ταμείο (Private Pension Fund). Τη συνηθέστερη μορφή επαγγελματικής ασφάλισης στην Ελλάδα συνιστούν τα προγράμματα ομαδικής ασφάλισης σε ασφαλιστική επιχείρηση. Στο πλαίσιο της ομαδικής ασφάλισης επιχειρείται να καλυφθεί ένα ευρύ πεδίο παροχών και υπηρεσιών και να εξασφαλιστεί ο εργαζόμενος έναντι διάφορων κινδύνων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τομέων που καλύπτει η ομαδική ασφάλιση είναι αυτοί της ασφάλειας ζωής, ατυχημάτων, νοσοκομειακής και εξωνοσοκομειακής περίθαλψης, η δημιουργία λογαριασμών διαχείρισης κεφαλαίων και συνταξιοδοτικών παροχών κ.λπ.
Οι παροχές των προγραμμάτων ομαδικής ασφάλισης είτε κατατάσσονται μεταξύ των μισθολογικών παροχών που καταβάλλονται ως αντάλλαγμα για την παρεχόμενη εργασία (όταν αυτές παρέχονται δυνάμει κανονιστικών όρων ΣΣΕ ή Ατομικής Σύμβασης Εργασίας) είτε συνήθως χαρακτηρίζονται ως οικειοθελείς παροχές, ελευθέρως ανακλητές από τον εργοδότη (εφόσον χορηγούνται χωρίς πρόβλεψη σε κανονιστικής φύσεως διατάξεις ΣΣΕ ή σε ατομική σύμβαση εργασίας).
Τι εναλλακτικές διαθέτει ο διάδοχος εργοδότης σχετικά με τα προγράμματα επαγγελματικής και διεπαγγελματικής ασφάλισης;
1. Αρχικά, δίνεται η δυνατότητα στον διάδοχο εργοδότη να συνεχίσει την ομαδική σύμβαση ασφάλισης των εργαζομένων, ρητά ή σιωπηρά, υπό τους ίδιους όρους που ίσχυαν για τον μεταβιβάζοντα εργοδότη και να την ανανεώσει.
Ο εργοδότης, δηλαδή, μπορεί κατά τη μεταβίβαση της επιχείρησης να μην προβάλει οποιαδήποτε αντίρρηση και συνεπώς να αποδεχθεί έτσι σιωπηρά τη μεταβίβαση και την υποχρέωση για συνέχιση της ομαδικής ασφάλισης των εργαζομένων.
2. Η δεύτερη επιλογή που το ΠΔ 178/2002 παρέχει στον διάδοχο εργοδότη είναι αυτή της τροποποίησης των όρων του προγράμματος επαγγελματικής / διεπαγγελματικής ασφάλισης. Για να μπορέσει ο εργοδότης να τροποποιήσει εγκύρως τους όρους σύναψης της ομαδικής ασφάλισης υποχρεούται να πληροφορήσει τους εκπροσώπους των εργαζομένων γι’ αυτή την πρόθεσή του σε χρονικό σημείο προγενέστερο της μεταβίβασης. Κατόπιν αυτής της ενημέρωσης, επίσης σε χρόνο προγενέστερο της μεταβίβασης, ο διάδοχος εργοδότης οφείλει να καλέσει σε διαβούλευση τους εκπροσώπους των εργαζομένων (ελλείψει αυτών μια τριμελή επιτροπή εργαζομένων), τον μεταβιβάζοντα εργοδότη και έναν εκπρόσωπο της ασφαλιστικής εταιρίας, ο οποίος μπορεί να υποβάλει προτάσεις για τους όρους του νέου ασφαλιστηρίου, εφόσον υπάρχει. Η διαβούλευση αυτή δεν απαιτείται να οδηγήσει σε συμφωνία προκειμένου να επέλθει η τροποποίηση. Σε περίπτωση που ο διάδοχος εργοδότης παραλείψει τις υποχρεώσεις του αυτές, γίνεται δεκτό ότι αίρεται η εξαίρεση που εισάγει το άρθρο 4 και διατηρούνται τα δικαιώματα των εργαζομένων από την υφιστάμενη σύμβαση ασφάλισης.
3. Τέλος, ο εργοδότης έχει το δικαίωμα να αρνηθεί τη συνέχιση της σύμβασης ασφάλισης πριν από την επέλευση της μεταβίβασης και να διακόψει στη συνέχεια το ασφαλιστήριο. Όπως μάλιστα ορίζει ο Νόμος, σε περίπτωση άρνησης του διαδόχου εργοδότη να συνεχίσει το πρόγραμμα ασφάλισης της μεταβιβασθείσας επιχείρησης «τα σχετικά κεφάλαια με μορφή είτε μαθηματικού αποθέματος είτε λογαριασμού συνταξιοδοτικών κεφαλαίων ανήκουν στους εργαζόμενους» ενώ στη συνέχεια εξειδικεύει τον τρόπο με τον οποίο οφείλουν να αποδοθούν τα κεφάλαια αυτά ανάλογα με τον τύπο του κάθε προβλεπόμενου από τον νόμο προγράμματος ασφάλισης.
Πως γίνεται η απόδοση των ήδη συγκεντρωθέντων κεφαλαίων στους εργαζόμενους;
Στην περίπτωση που ο διάδοχος εργοδότης αρνηθεί τη συνέχιση του προγράμματος, τα κεκτημένα δικαιώματα των εργαζομένων καθώς και τα δικαιώματα προσδοκίας για περιοδικές ή εφάπαξ παροχές των εργαζομένων, των οποίων η σχέση εργασίας λύθηκε κατά τον χρόνο μεταβίβασης της επιχείρησης, εξασφαλίζονται ως εξής:
α) Στην περίπτωση ομαδικού προγράμματος σε ασφαλιστική επιχείρηση ή σε ιδιωτικό συνταξιοδοτικό ταμείο, τα σχετικά κεφάλαια τα οποία συγκεντρώνονται στην ασφαλιστική επιχείρηση ή στο ιδιωτικό συνταξιοδοτικό ταμείο, εκκαθαρίζονται από τον μεταβιβάζοντα και τους εκπροσώπους των εργαζομένων και διανέμονται στους εργαζόμενους από την ασφαλιστική επιχείρηση ή το ιδιωτικό συνταξιοδοτικό ταμείο είτε με βάση το μαθηματικό απόθεμα, όταν πρόκειται για εγγυημένα ομαδικά προγράμματα [εγγυημένο τεχνικό (προεξοφλητικό) επιτόκιο, εγγυημένη παροχή], είτε με βάση την συσσωρευμένη καθαρή εισφορά (περίπτωση προγραμμάτων με καθορισμένη εισφορά), είτε με βάση την δεδουλευμένη παροχή (accrued benefit) ή την παρούσα αξία μελλοντικής παροχής (project benefit) (περίπτωση προγραμμάτων με καθορισμένη παροχή).
β) Στην περίπτωση λογαριασμού που λειτουργεί στο πλαίσιο της μεταβιβαζόμενης επιχείρησης, τα σχετικά κεφάλαια εκκαθαρίζονται από τον μεταβιβάζοντα και τους εκπροσώπους των εργαζομένων και διανέμονται στους εργαζόμενους, είτε με βάση την συσσωρευμένη καθαρή εισφορά (περίπτωση προγραμμάτων με καθορισμένη εισφορά), είτε με βάση τη δεδουλευμένη παροχή ή την παρούσα αξία μελλοντικής παροχής (περίπτωση προγραμμάτων με καθορισμένη παροχή).